Historia Pijarów w Warszawie
Historia zakonu pijarów w Warszawie ściśle związana jest z dwoma osobami: królem polskim Władysławem IV w latach 1632-1648, synem Zygmunta III Wazy oraz z księciem Jerzym Ossolińskim, herbu Topór, urodzonym w Sandomierzu 15 grudnia 1595 roku. To właśnie Jerzy Ossoliński jako pierwszy rozpoczął starania sprowadzenia do Polski pijarów. Gdy w 1633 roku przebywał w Rzymie złożył propozycję samemu Kalasancjuszowi, by ten wyraził zgodę na wysłanie do jego posiadłości kilku zakonników, gdyż jest gotów ufundować w Klimontowie klasztor dla zakonu. Prace rozpoczęto w kwietniu 1643 roku. Nie dojechał tam jednak żaden pijar. Mimo to dzieło kontynuowano. w maju 1644 roku Ossoliński był już bardzo zaniepokojony całą sytuacją i miał zamiar interweniować bezpośrednio u Kalasancjusza i króla Władysława IV. Dopiero w lipcu 1646 roku prowincjał Onufry Conti napisał o możliwości wysłania jednego zakonnika. Do Klimontowa pijarzy jednak nie dotarli ze względu na małą ilość braci.
To, czego nie był w stanie dokonać Ossoliński, udało się królowi polskiemu Władysławowi IV. w liście z 30 grudnia 1641 roku do Kalasancjusza zaproponował pijarom lokalizację w Warszawie. Teraz sprawy potoczyły się już bardzo szybko. w styczniu 1642 roku nadeszła do Warszawy odpowiedź od Kalasancjusza, w której wyrażał zgodę na wysłanie do Polski kilku zakonników. Pierwszy rektor w Warszawie napisał w kwietniu tego roku do swego przełożnego, że oglądał zaproponowany przez króla teren na Nowym Mieście obok parafii NMP. Sytuacja międzynarodowa była dla Władysława IV korzystna. w Europie szalała wojna 30-letnia. w obawie o swoje życie ojciec prowincjał Onufry Conti przybył z Moraw do stolicy Polski wraz z 5 zakonnikami. 1 grudnia 1642 roku zakonnicy weszli w posiadanie placu przy ulicy Długiej wraz ze starymi drewnianymi zabudowaniami. Przełożonym został ojciec Jacek Orselli. Rodzina zakonna składała się z dwóch księży, dwóch kleryków i jednego brata. Na miejscu danym im przez króla pijarzy wybudowali drewniany kościół. Umieścili w nim relikwie dwóch męczenników: św. Pryma i św. Felicjana, które przywiózł dla króla z Rzymu jeden z członków rodziny Ossolińskich. Już w roku 1643 pijarzy otworzyli pierwszą szkołę elementarną, w której uczono czytać, pisać, rachować, służyć do mszy oraz podstaw katechizmu. Rozpoczęli także nauczanie w domach prywatnych. Wiek XVII to także w Polsce okres nieustannych wojen. Podczas jednej z wielu, a dokładnie w czasie potopu szwedzkiego drewniany kościółek pijarski spłonął. Po zwycięstwie nad Szwedami brat i następca Władysława IV, nowy król Polski Jan Kazimierz przekazał znaczne fundusze na odbudowę kościoła, tym razem już murowanego. Miał on za patronkę Matkę Bożą Zwycięską.
Jak już wcześniej zostało napisane, pijarzy od samego początku pobytu w Warszawie organizowali nauczanie. Podjęli duchową odpowiedzialność za edukację przyszłych elit politycznych Polski. w roku 1740 jeden z zakonników Stanisław Konarski założył Collegium Novum przemianowane w 1741 roku na Collegium Nobilium. Szkoła mieściła się najpierw w zabudowaniach klasztornych przy ulicy Długiej, potem wybudowano nowych gmach obok, przy Miodowej. Dziś mieści się tam Akademia Teatralna. Otwierając bardzo nowoczesną, jak na owe czasy szkołę, Konarskiemu przyświecała myśl Jana Zamoyskiego: Takie będą Rzeczypospolite, jakie jej młodzieży chowanie. Dzieło Stanisława Konarskiego zapoczątkowało gruntowną reformę szkolnictwa w Polsce. w konsekwencji dała podstawy do powstania Komisji Edukacji Narodowej, pierwszego w świecie świeckiego ministerstwa szkolnictwa. Collegium Nobilium miało uczyć przyszłych rządców państwa i osobistych doradców królów. w szkole uczono z programów rozszerzonych. Konarski zatrudniał tylko najlepiej wykształconych nauczycieli, którzy edukowali według najnowszych metod. Ograniczono nauczanie łaciny i greki a główny nacisk położono na nauki przyrodnicze, matematykę, filozofię i języki nowożytne. Historia, język polski, ekonomia i prawo były nauczane według programów rozszerzonych. Nauka trwała 8 lat. Klasy II, IV i V były dwuletnie. Za swoje zasługi ks. Stanisław Konarski otrzymał od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego wybity dla niego medal “Sapere auso” – Temu, który odważył się być mądrym. Inni pijarzy otrzymali medale “Marentibus” – Zasłużonym. Wśród pijarów było wiele wybitnych osobistości: ksiądz Jakub Falkowski pracował z analfabetami, głuchoniemymi i ociemniałymi. Utworzył działający do dziś w Warszawie Instytut Głuchoniemych przy Placu Trzech Krzyży; lekarz Rafał Czerwiakowski nazwany ojcem chirurgii polskiej, wynalazca wielu narzędzi chirurgicznych i nowych metod leczenia; ksiądz Onufry Kopczyński, gramatyk i pedagog, napisał “Gramatykę dla szkół narodowych”, autor wielu podręczników i wielu innych.
Do najsławniejszych wychowanków Collegium Nobilium należeli:
Tadeusz Kościuszko
Przywódca insurekcji 1794 roku, walczył o niepodległość kolonii angielskich w Ameryce.
Wojciech Bogusławski
Nazwany ojcem polskiego teatru i opery.
Ignacy Domeyko
Światowej sławy inżynier, geolog i odkrywca.
Wiek XIX nie był dla zakonu pijarów łaskawy. Rozbiory, udział wychowanków pijarów w powstaniu listopadowym a szczególnie polityka władz rosyjskich doprowadziła do tego, że pijarzy zostali zmuszeni do opuszczenia Warszawy. Także obszar posiadłości pijarów na Żoliborzu stał się terenem przeznaczonym pod budowę Cytadeli Warszawskiej. Pijarzy zostali zmuszeni do opuszczenia stolicy. Lud Warszawy nie zapomniał jednak o pijarach i bardzo za nimi tęsknił. w proteście przeciw represjom wobec zakonu powtarzano wierszyk:
"Poczekajcie no kopułki,
Przyjdą jeszcze z Francji pułki.
My nie chcemy obcej wiary,
Wróci nasza i pijary."
Marzenia pijarów nauczaniu w Warszawie spełniły się dopiero w 1992 roku. Otwarto wtedy szkołę podstawową na Siekierkach, a gimnazjum w roku 2004. Dziś dzieło Stanisława Konarskiego cały czas się rozwija. Dzięki Dyrekcji oraz doborowej i doskonale wykształconej kadrze nauczycielskiej mury szkolne opuszczają ludzie pełni wiedzy i wiary w lepszą przyszłość.